تاریخچه پیدایش لباس فرم

امروزه لباس فرم برای بسیاری از افراد نشان‌دهنده یک امتیاز محسوب می‌شود؛ این لباس نشان می‌دهد فردی که آن را پوشیده عضو یک سازمان، شرکت، یا برند است. لباس فرم هم دارای جنبه‌ای کاربردی است که تفاوت افراد عضو یک گروه با عموم مردم یا مشتریان را نشان می‌دهد، و هم دارای جنبه‌ای زیبایی‌شناختی و هویتی است که ارزش‌ها و عناصر هویتی گروه را نشان می‌دهد.

آیا می‌دانید لباس فرمی که صبح‌ها قبل از رفتن سر کار می‌پوشید تاریخچه‌ای طولانی دارد که از قرون وسطی آغاز شده است؟ برای آشنایی بیشتر با تاریخچه لباس فرم در ادامه این مطلب از ایندوفرم با ما همراه باشید.

 

برای خرید یونیفرم اداری و مانتو فرم اداری کلیک کنید.

 

تاریخچه پیدایش لباس فرم در قرون وسطی

ارتباط لباس و فرهنگ بر هیچ کس پوشیده نیست و کافی است بعضی از «تیپ‌»های آشنای فرهنگی، از دراویش با عبا و کشکول گرفته تا افراد نظامی را به یاد بیاوریم که بیشتر با لباسی که دارند شناخته می‌شوند. اگر لباس فرم نظامی را کنار بگذاریم، لباس فرم کار تاریخچه چند صد ساله دارد که به دربارهای اروپایی باز می‌گردد. در این دوره ندیمه‌ها و خدمه‌ دربار در فرانسه و امپراطوری‌های پروس و باواریا برای تمایز یافتن از اشراف و درباریان لازم بود نشانه‌های پوشیدنی به لباس خود اضافه می‌کردند. بعدتر این نشانه‌ها به لباس‌های رسمی هم سرایت کردند و افراد در جریان ملاقات‌های رسمی لازم بود به نشان احترام و همچنین رعایت عرف از نشانه‌های هویتی استفاده کنند.

لباس فرم در قرن‌های 17 و 18

در قرن 17 لباس فرم از انحصار پیشخدمت‌های دربار خارج شد و در خانه‌های اشراف و افراد متمول توسط خدمه پوشیده می‌شد. در حالی که لباس‌های فرم پیشخدمت‌ها بسیار ساده بودند و شامل یک دامن بلند با پیراهن و ژیله می‌شدند، انواع دیگری از لباس فرم مثل یونیفرم افتخارات، توسط افراد شناخته شده و معتبر که پس‌زمینه نظامی داشتند در مجالس رسمی پوشیده می‌شد. به‌این‌ترتیب بیراه نیست اگر بگوییم اول پیشخدمت‌ها لباس مخصوص کار پوشیدند، بعد نوبت به اشراف و صاحب‌خانه‌ها رسید تا با استفاده از لباس‌های رسمی و فرم، هویت و جایگاه برجسته اجتماعی خود را متمایز کنند. در حالی که لباس پیشخدمت‌ها کاملا ساده بود، لباس اشراف معمولا در حد اشباع پر از نشانه‌ها، دکمه‌ها، روبان‌ها و نوارهای مختلف بود.

اولین لباس فرم رسمی به فرمان فردریک دوم، پادشاه پروس (آلمان) ابداع شد و کارمندان و خدمه پست ملزم به پوشیدن آن بودند. این لباس‌های فرم شامل کت‌های آبی تیره با سرآستین و یقه نارنجی می‌شدند. در این دوره هم در آلمان هم کشورهای دیگر اروپایی لباس فرم جنبه طبقاتی کاملا محرزی داشت و برای تمایز گذاشتن بین کارمندان دون‌پایه و معمولی با مدیران از لباس‌های فرم مختلفی استفاده می‌شد. لباس فرم به‌این‌ترتیب در قرن 18 دو کاربرد اصلی داشت: جدا کردن کارمندان و شاغلین از عموم افراد، و نشان دادن جایگاه اجتماعی برجسته اشراف و مدیران.

 

رایج شدن لباس فرم در قرن 19

افزایش جمعیت شهرها در قرن 19 و پیچیده‌تر شدن جایگاه‌های طبقاتی کارایی لباس فرم را افزایش داد. لباس‌های فرم در این دوره در حدی رایج شدند که در بسیاری از موارد افراد در یک روز دو نوع لباس فرم متمایز می‌پوشیدند. در این دوره لباس فرم خدمه جای خود را به لباس فرم رسمی داد که افراد در موقعیت‌های رسمی به تن می‌کردند. لباس خدمه در این دوره به کت‌های بلند تبدیل شد. لباس فرم دولتی در بیشتر کشورها در این دوره شامل رنگ‌های نقره‌ای همراه با طیف‌های رنگی تیره می‌شد. در باواریا و پروس (اتریش و آلمان) قواعد لباس فرم سخت‌تر بود و کارمندان باید لباس فرم تک رنگ می‌پوشیدند که معمولا به رنگ آبی تیره بود.

 

پیدایش لباس فرم امروزی در قرن 20

قرن بیستم با تغییرات عمده‌ای در ساختار اجتماعی کشورهای مختلف همراه بود. فروپاشی امپراطوری‌های اروپایی، جنگ‌های جهانی و بحران‌های اقتصادی بزرگ باعث شد لباس‌های فرمی که جایگاه طبقاتی بالای افراد را نشان می‌دادند کنار گذاشته شود و لباس فرم تبدیل به لباسی راحت برای انجام کار شود. در این دوره تمرکز روی ایجاد سازمان‌ها و شرکت‌های یکدست از طریق لباس فرم بود و استفاده از نشان‌ها و عناصر هویتی برای القای فردیت و نخبگی افراد کنار گذاشته شد.

بعد از جنگ جهانی دوم با پیدایش جنبش‌های اجتماعی جهانی و تغییر مناسبات سنتی، رویکرد به لباس فرم هم تغییر کرد و حالا دیگر شاغلین و کارآفرینان لباس‌های فرمی می‌پوشیدند که همزمان با نشان دادن تعلق آنها به یک سازمان، مشخصات فردی و عناصر هویتی آنها را نشان می‌داد. در این دوران در واکنش به لباس‌های فرم یکدست و تیره رنگ، بسیاری از شرکت‌ها و طراحان مد به طراحی لباس‌های فرم با رنگ‌های روشن و تند روی آوردند. برای مثال امروزه خدمه خطوط هوایی در پروازها با لباس‌های فرم شیک و جذاب شناخته می‌شوند که برای اولین بار در دهه‌های 1960 و 1970 مطرح شدند.

لباس فرم در قرن 21

در قرن 21 مرزبندی بین لباس فرم و لباس رسمی بیشتر از قبل دستخوش تغییر شده و در حال حاضر انواع لباس فرم و لباس رسمی شباهت زیادی به یکدیگر دارند. بسیاری از شرکت‌ها و ادارات، به‌خصوص آنها که کمتر با ارباب رجوع و مشتری سر و کار دارند، سخت‌گیری کمتری در مورد نوع لباس فرم کارکنان دارند و به آنها اجازه می‌دهند لباس‌هایی که در آن راحت هستند را بپوشند. همزمان، شرکت‌هایی که با مشتری سر و کار دارند معمولا از لباس‌های فرم شیک و جذاب برای افزایش بازدهی و کارایی کارمندان بهره می‌برند.

امروزه بیشتر شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که از لباس فرم برای کارمندانی که با مشتری سر و کار دارند استفاده می‌کنند سعی می‌کنند از گزینه‌هایی برای افزایش جذابیت لباس بهره ببرند. آنها همچنین به کارکنان اجازه می‌دهند رگه‌هایی از تیپ شخصی خود، اکسسوری یا جزئیات مورد علاقه خود در لباس فرم استفاده کنند تا مشتریان احساس راحتی بیشتری در برقراری ارتباط با آنها داشته باشند.

 

تاریخچه لباس فرم در ایران

ظاهرا ورود اولین لباس فرم در ایران با ورود دسته قزاق به ایران متقارن باشد. همان‌طور که می‌دانید ناصرالدین شاه در سفر به فرنگ در روسیه مورد استقبال دسته قزاق قرار گرفت. او که به لباس متحدالشکل آنها علاقمند شده بود برای وارد کردن یک گروه از آنها به ایران و حضور در دربار برای مراسم‌های رسمی با دولت تزاری روسیه وارد مذاکره شد و اولین دسته یونیفرم‌پوش را به ایران وارد کرد. اما تلاش برای ایجاد لباس فرم در اقشار غیر نظامی چند دهه بعد و در آغاز قرن 13 هجری شمسی در زمان حکومت پهلوی اول انجام شد.

اما اگر نشانه‌های پوشیدنی و کد لباس را به نوعی پیشینه لباس فرم در نظر بگیریم، تاریخچه لباس فرم به مدت‌ها قبل از این بر می‌گردد. در دربارها و بین اشراف ایرانی در تمام دوره‌ها انواعی از لباس فاخر رایج بوده که باعث تمایز آشکار آنها از عموم مردم می‌شده است. به همین ترتیب لباس خدمه و کارکنان اشراف هم تابع کدهای لباس بوده است.

تفاوت لباس فرم و نشانه‌های پوشیدنی

در حالی که نشانه‌های قابل پوشیدن، از دکمه و سرآستین گرفته تا گردن‌بند و وصله‌های گوناگون به‌نوعی پیشینه لباس فرم را تشکیل می‌دهند، لباس فرم پوششی است که با طراحی و رنگ‌بندی خاصی که دارد هویت شغلی افراد را نشان می‌دهد. نشانه‌های پوشیدنی در مقابل معمولا هویت شخصی افراد را نمایان می‌کنند و فقط در هنگام کار کردن پوشیده نمی‌شوند.

لباس فرم در معنای امروزی آن لباسی است که افراد شاغل در یک مجموعه که با مشتری سر و کار دارند برای ارتباط برقرار کردن با مشتریان و تمایز پیدا کردن از آنها می‌پوشند. در حال حاضر لباس فرم در ادارات و موسسات دولتی معمولا ترکیبی ساده و رسمی است و در موسسات خصوصی و شرکت‌ها لباسی با طراحی متمایز و انحصاری با ویژگی‌های رسمی و فشن است.

 

تفاوت لباس فرم و کد لباس

کد لباس که هنوز هم در بسیاری از شرکت‌ها و کسب‌وکارها با عنوان‌هایی مثل «پوشش مناسب» و امثال این مورد اشاره قرار می‌گیرد، مفهومی نسبی و عرفی است که از گذشته‌های بسیار دور تا امروز کارایی خود را حفظ کرده است. کد لباس به معنای ضمنی لباس و کارکرد آن در محیط‌های رسمی اشاره دارد. برای مثال آقایان و خانم‌هایی که در یک فروشگاه کار می‌کنند ممکن است لباس فرم نداشته باشند، اما هر لباسی هم نمی‌پوشند. محدوده انتخاب آنها با کد لباس محدود می‌شود.

لباس فرم در مقابل یک لباس با طراحی از پیش مشخص است که معمولا توسط شرکت‌ها و موسسات تهیه می‌شود و به کارکنان عرضه می‌شود تا در محیط کار آن را بپوشند. لباس فرم کارکنان در یک موسسه می‌تواند همسان باشد یا دارای تفاوت‌هایی با توجه به سمت و جایگاه افراد باشد. برای مثال لباس فرم خلبان با سرمهماندار متفاوت و لباس فرم هر دو آنها از لباس فرم مهماندارها و خدمه پرواز متمایز است. امروزه استفاده از لباس فرم یکی از ساده‌ترین راهکارها برای تیم و جمع نشان دادن مجموعه‌ای از افراد یا کارکنان یک شرکت یا موسسه است.

 

جمع‌بندی

در این مطلب از ایندو، تولید کننده لباس‌ فرم بانوان و آقایان، تاریخچه پیدایش لباس فرم که به استفاده از نشانه‌های پوشیدنی و هویتی در قرون وسطی بر می‌گردد، بررسی شد. شکل‌گیری لباس فرم به معنای لباس کار به آلمان قرن 18 و کارمندان پست بر می‌گردد. از آن زمان تا امروز لباس فرم در رابطه‌ای تنگاتنگ با لباس رسمی پیشرفت کرده است و در حال حاضر لباس فرم با طراحی متمایز و شیک برای بهبود احساس اعتماد به نفس کارکنان و افزایش بازدهی آنها کاربرد دارد. ایندو فرم یک برند ایرانی تولید کننده لباس فرم اداری و رسمی مردانه و زنانه است که محصولات خود را مطابق با استانداردهای روز جهانی طراحی و تولید می‌کند. برای مشاهده و خرید انواع لباس با بالاترین کیفیت کافی است به فروشگاه اینترنتی ایندو مراجعه کنید.